Hội chứng sợ lỗ tròn (Trypphobia) là cảm giác ghê sợ hay sợ hãi khi nhìn thấy các lỗ tròn. Những người có cảm giác khó chịu khi nhìn vào các bề mặt có các lỗ nhỏ tụ gần nhau. Chẳng hạn như phần đầu của hạt sen hoặc thân quả dâu tây có thể gây ra sự khó chịu ở những người mắc hội chứng này. Hiện các cuộc nghiên cứu về hội chứng sợ lỗ tròn vẫn còn nhiều hạn chế và không được công nhận là một căn bệnh tâm lý.
Mục lục
Hội chứng sợ lỗ tròn là gì?
Có phải việc nhìn thấy tổ ong, bọt biển hay bong bóng xà phòng khiến bạn cảm thấy run rẩy, sợ hãi….Có thể bạn đã mắc hội chứng Trypophibia hay còn gọi là hội chứng sợ lỗ tròn.
Tên gọi của hội chứng này xuất phát từ các từ Hy Lạp “trypta”có nghĩa là lỗ hổng và “phobos” có nghĩa là sợ hãi. Nhưng thuật ngữ này không có từ thời Hy Lạp cổ đại. “Trypophobia” lần đầu tiên xuất hiện trên một diễn đàn web vào năm 2005.
Hội chứng sợ lỗ tròn một trong nhiều nỗi sợ về những thứ vô hại, như sợ các lỗ tròn nhỏ, sợ tóc,hay sợ những thứ nhỏ nhặt. Những người mắc bệnh sợ lỗ có phản ứng về thể chất và cảm xúc mạnh mẽ bất cứ khi nào họ nhìn thấy các mô hình được tạo thành từ các lỗ hoặc đốm. Cụm vòng tròn càng lớn, họ càng cảm thấy khó chịu.
Các nhà nghiên cứu không đồng ý về việc có nên phân loại trypophobia như một nỗi ám ảnh thực sự hay không. Một cuốn sách nói về hội chứng sợ lỗ tròn được xuất bản năm 2013, cho rằng nỗi ám ảnh có thể là một phần mở rộng của nỗi sợ sinh học đối với những thứ có hại. Các nhà nghiên cứu thấy rằng các triệu chứng được kích hoạt bởi màu sắc có độ tương phản cao trong một sắp xếp đồ họa nhất định. Họ cho rằng những người bị ảnh hưởng bởi trypophobia trong tiềm thức liên kết các vật phẩm vô hại, như vỏ hạt sen, với các động vật nguy hiểm, chẳng hạn như bạch tuộc vòng xanh.

Một cuốn sách khác viết về hội chứng sợ lỗ tròn được xuất bản vào tháng 4 năm 2017 đã đưa ra những tranh cãi về vấn đề này. Các nhà nghiên cứu đã khảo sát trẻ mẫu giáo để xác nhận xem nỗi sợ hãi khi nhìn thấy hình ảnh có lỗ nhỏ có dựa trên nỗi sợ động vật nguy hiểm hay phản ứng với các đặc điểm thị giác. Kết quả của họ cho thấy rằng những người trải qua trypophobia không có nỗi sợ hãi vô thức về các sinh vật có nọc độc. Thay vào đó, nỗi sợ hãi được kích hoạt bởi sự xuất hiện của sinh vật.
Cẩm nang thống kê và chẩn đoán bệnh của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ , ((DSM-5) không công nhận trypophobia là nỗi ám ảnh chính thức. Cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu về toàn bộ phạm vi của trypophobia và nguyên nhân gây ra tình trạng này.
Trypophobia xảy ra phổ biến ở nữ giới hơn nam giới. Trong một nghiên cứu cho thấy, khoảng 25% những người mắc chứng trypophobia cũng có người thân mắc tình trạng này.
Nghiên cứu được thực hiện từ năm 2017 về hội chứng sợ lỗ tròn cho thấy, có mối liên hệ có thể có giữa trypophobia và rối loạn trầm cảm nặng và rối loạn lo âu tổng quát (GAD). Theo các nhà nghiên cứu, những người mắc chứng trypophobia có nhiều khả năng cũng bị rối loạn trầm cảm nặng hoặc GAD. Một nghiên cứu khác được công bố vào năm 2016 cũng ghi nhận mối liên hệ giữa lo lắng xã hội và bệnh trypophobia.

Một số người mắc hội chứng sợ lỗ tròn cũng có thể mắc các rối loạn tâm thần khác, chẳng hạn như:
- Trầm cảm nặng
- Rối loạn lo âu tổng quát (GAD)
- Lo lắng
- Rối loạn hoảng sợ
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
- Rối loạn lưỡng cực
Dấu hiệu của hội chứng sợ lỗ tròn (Trypophobia)
Việc quan tâm đến biểu hiện của hội chứng sợ lỗ tròn rất cần thiết, nhằm giúp người mắc bệnh có được hướng điều trị thích hợp.
Một số triệu chứng sợ lỗ mà bạn có thể gặp, bao gồm:
- Khi nhìn vào những vật có hình lỗ chỗ như dép tổ ong, tổ ong, lỗ trên cây….khiến bạn có cảm giác sợ hãi, nổi gai ốc…
- Buồn nôn, nôn
- Chóng mặt, đau đầu
- Nhịp tim đập nhanh, đổ mồ hôi lạnh
- Một số trường hợp bị đau tim, ngất, choáng, thậm chí đột quỵ khi nhìn thấy những lỗ tròn
- Tăng huyết áp
Tuy nhiên, không phải tất cả những người mắc chứng sợ lỗ tròn đều xuất hiện tất cả các biểu hiện này. Có rất nhiều người tự ám thị bản thân hoặc cảm thấy sợ hãi theo khi nhìn thấy người khác bị. Những biểu hiện này không phải là triệu chứng của hội chứng sợ lỗ trypophobia.

Nguyên nhân của hội chứng sợ lỗ
Tên khoa học của hội chứng sợ lỗ là bệnh Trypophobia, đây là phản ứng quá mức của não bộ khi xác nhận những vật thể nhiều lỗ là tác nhân nguy hiểm. Nguyên nhân bệnh lý chưa được xác định rõ, một vài giả thuyết được nhiều người công nhận, trong đó có giả thuyết về dạng mô hình lỗ tương đương với hoa văn của một số loại động vật nguy hiểm. Cá lóc, ếch phi tiêu độc, rắn hổ mang chúa,… có hoa văn tương tự lỗ trên da, khiến người bệnh Trypophobia sợ hãi với tất cả các hình ảnh tương tự.
Ngoài ra, các bệnh như đậu mùa, sởi,… cũng gây ra phát ban da hình tròn, Trypophobia được xem là phản ứng tự bảo vệ cơ thể khỏi những bệnh lý này.
Về nguyên nhân tâm lý, các nhà khoa học cho rằng hình ảnh lỗ tròn chẳng qua là tác nhân kích hoạt nỗi sợ hãi của con người. Đó là những người nhạy cảm với ánh sáng – bóng tối trong hình ảnh của lỗ tròn hoặc nỗi sợ hãi, lo lắng khi bạn có cảm giác như cụm mắt, khuôn mặt đang nhìn chằm chằm vào bạn. Các nguyên nhân tâm lý này cần được điều trị bởi có thể các vấn đề tâm lý này sau này sẽ nặng hơn, gây ảnh hưởng đến cuộc sống và mối quan hệ giữa người bệnh – xã hội.

Chứng bệnh sợ lỗ có thể là bẩm sinh được hình thành do quá trình tiến hóa hoặc hình thành sau những sự cố, biến chứng tinh thần hoặc sức khỏe liên quan. Vì còn nhiều tranh cãi liên quan nên nguyên nhân chính xác của hội chứng sợ lỗ vẫn chưa được xác nhận.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc chứng sợ lỗ?
Không có nhiều thông tin về các yếu tố nguy cơ liên quan đến chứng sợ lỗ. Một nghiên cứu từ năm 2017 tìm thấy mối liên hệ giữa chứng sợ lỗ với rối loạn trầm cảm và rối loạn lo âu lan tỏa (GAD). Theo các nhà nghiên cứu, những người có chứng sợ lỗ có nhiều khả năng bị rối loạn trầm cảm hoặc GAD. Một nghiên cứu khác được công bố vào năm 2016 cũng ghi nhận mối liên hệ giữa sự lo âu xã hội và chứng sợ lỗ. Vui lòng tham khảo với bác sĩ để biết thêm thông tin.
Giải pháp điều trị hội chứng sợ lỗ
Nhiều biện pháp điều trị hiệu quả chứng bệnh này, chủ yếu trị liệu bằng phương pháp tâm lý với phương thuốc khác nhau.
- Phương pháp điều trị bằng tiếp xúc: Người bệnh sẽ phải tăng dần độ tiếp xúc với yếu tố gây bệnh, giúp chủ động điều khiến nỗi sợ của mình bằng nhiều dụng cụ khác nhau. Việc làm này liên tục và lặp đi lặp lại sẽ giúp bệnh nhân giảm đi nỗi lo, làm chủ tình huống.
- Nhận thức – hành vi: Liệu pháp này cũng tiếp xúc dần dần với yếu tố gây bệnh nhưng có thêm nhiều kỹ thuật khác, giúp bạn đa dạng giải quyết vấn đề hơn. Làm vậy sẽ thay đổi quan điểm về hội chứng sợ hãi cùng sự tác động trong cuộc sống.
- Sử dụng thuốc: Điều trị theo hướng dẫn chỉ định của bác sĩ tâm lý. Các loại thuốc kê đơn như chống trầm cảm, thuốc an thần, thuốc ức chế beta. Nhưng phải chú ý việc điều trị bằng thuốc chỉ nên sử dụng khi chứng sợ hãi ngoài tầm kiểm soát và ảnh hướng tới sinh hoạt hằng ngày của bệnh nhân, không nên lạm dụng quá nhiều. Trong những trường hợp nhẹ hơn, cách tốt nhất là dùng liệu pháp tâm lý hay cách khác để hạn chế lo lắng, ám ảnh như tập thể dục, ngồi thiền, tập yoga.
Lưu ý khi mắc phải chứng sợ lỗ
Bạn có thể chú ý một số điều sau để khắc phục phần nào nỗi sợ:
- Đối mặt trực tiếp với nguyên nhân gây sợ hãi càng nhiều càng tốt
- Có chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh
- Nghỉ ngơi đầy đủ
- Tránh sử dụng caffeine hay các chất làm gia tăng sự lo lắng
- Trao đổi với gia đình, bạn bè hay nhóm hỗ trợ để kết nối với người có cùng vấn đề
Kết luận
Bài viết trên cung cấp cho các bạn thông tin cơ bản tham khảo cho hội chứng sợ lỗ. Nhìn chung, người mắc chứng Trypophobia không bị ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Nó chỉ gây bứt rứt khi bắt buộc phải tiếp xúc với đối tượng gây khó chịu – lỗ. Tuy nhiên, nếu cần thiết, bạn có thể đến gặp bác sĩ để được trị liệu sao cho phù hợp